คุณเคยจดจ่อกับการทำงาน ตั้งใจทำอะไรสักอย่าง หรือทำกิจกรรมบางอย่างไปเรื่อย ๆ โดยไม่เสียสมาธิ ไม่สนใจสิ่งรอบข้าง ไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเวลาผ่านไปนานแค่ไหน รู้ตัวอีกทีก็ผ่านไปแล้วหลายชั่วโมงมั้ยครับ ในทางจิตวิทยา สภาวะแบบนี้เรียกว่า Flow State หรือสภาวะลื่นไหลทางจิตใจ นี่ไม่ใช่เรื่องของความสามารถพิเศษหรือพรสวรรค์ใด ๆ แต่เป็นกระบวนการทางจิตใจที่ใครก็ฝึกฝนและเข้าถึงได้หากเข้าใจกลไกอย่างถูกต้อง บทความนี้ MenDetails อยากชวนทุกคนมารู้จักว่า Flow State คืออะไร ส่งผลอย่างไรต่อชีวิตของผู้ชายอย่างพวกเราบ้าง และเราจะฝึกมันได้อย่างไร ลองรู้จักมันให้มากขึ้นแล้วคุณจะรู้ว่ามันเจ๋งแค่ไหน
Flow State คืออะไร?
Flow State คือสภาวะทางจิตใจภายใต้สิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมที่ทำให้คุณจดจ่อกับสิ่งที่ทำอยู่ตรงหน้าอย่างลึกซึ้งจนลืมเวลา ไม่มีสิ่งรบกวนมาทำลายสมาธิ ไม่มีเสียงในหัว ไม่มีคำถามในใจว่า “ทำได้ไหม” หรือ “คนอื่นจะมองยังไง” มีเพียงตัวคุณกับสิ่งที่กำลังทำอยู่ตรงหน้าเท่านั้น ทุกอย่างรอบตัวจะไม่มีผลกับจิตใจของคุณเลย รู้ตัวอีกทีคุณจะรู้สึกว่า “ทำไมเวลามันผ่านไปเร็วจัง”
แนวคิดนี้ได้รับการอธิบายโดยนักจิตวิทยาชื่อ Mihaly Csikszentmihalyi และ Jeanne Nakamura ว่าเป็นภาวะที่ความสามารถของเราสอดคล้องกับความท้าทายของงานหรือกิจกรรมที่กำลังทำอยู่อย่างพอดีจนทำให้รู้สึกว่าทุกอย่างมันลื่นไหลไปหมด มันสนุกและเพลิดเพลินจนลืมเวลา ส่งผลให้เรามีสมาธิและแรงจูงใจในการทำสิ่งไปเรื่อย ๆ ไม่รู้สึกเครียด เบื่อ หรืออยากเลิก
จะรู้ได้ยังไงว่าเรากำลังอยู่ในสภาวะ Flow State
สภาวะ Flow State อาจจะเกิดขึ้นได้เองโดยไม่รู้ตัว ซึ่งเราสามารถสังเกตได้จากพฤติกรรมหรือจิตสำนึกหลายอย่าง เช่น มีสมาธิแน่วแน่กับงานจนแทบไม่รับรู้สิ่งรอบตัว แม้มีสิ่งรบกวนก็รู้สึกแค่ว่ามันเป็นอุปสรรคเล็ก ๆ ที่ไม่ต้องใส่ใจ ไม่ได้ทำให้หลุดจากโฟกัส บางคนมีอาการไม่รู้สึกถึงตัวตนของตัวเอง ความกังวลเกี่ยวกับความสามารถของตัวเองจะหายไปชั่วขณะ คิดถึงแต่งานหรือกิจกรรมที่กำลังทำอยู่ตรงหน้าเพียงอย่างเดียวเท่านั้น
สภาวะ Flow State ยังแสดงออกผ่านความสุขที่ได้ทำกิจกรรมนั้นไปเรื่อย ๆ ไม่ว่ากิจกรรมนั้นจะเป็นงานหลัก งานอดิเรก หรือการออกกำลังกาย คุณจะรู้สึกสนุกและอยากทำต่อโดยไม่ต้องมีใครบังคับ นอกจากนี้ สภาวะ Flow State ยังทำให้รู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วโดยไม่รู้ตัว เนื่องจากสมองส่วน Prefrontal Cortex ที่รับผิดชอบการรับรู้เวลาจะมีการทำงานน้อยลง ทำให้คุณจดจ่ออยู่ในปัจจุบันและรู้สึกว่าเวลารอบตัวผ่านไปอย่างรวดเร็ว ใครที่เริ่มต้นทำงานในตอน 9 โมงเช้าแล้วรู้ตัวอีกทีคือตอนพักเที่ยง นั่นแหละคือการเข้าสู่สภาวะ Flow State
Flow State มีประโยชน์อย่างไรบ้าง
การเข้าสู่สภาวะ Flow State มีประโยชน์ต่อการใช้ชีวิตของพวกเราหลายด้าน ที่เห็นได้ชัดคือมันช่วยเพิ่ม Productivity ในการทำงานได้อย่างเห็นผล เพราะการมีสมาธิจดจ่อกับงานอย่างเข้มข้นจะช่วยให้ทำงานได้ประสิทธิภาพมากขึ้น บางคนอาจทำงานได้เร็วขึ้น ไม่ว่อกแว่ก มีข้อผิดพลาดน้อยลง ส่งผลให้ผลลัพธ์โดยรวมดีขึ้น
สภาวะ Flow State ยังช่วยกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ด้วย เพราะการจดจ่ออย่างลึกซึ้งจะทำให้สมองสร้างการเชื่อมโยงที่ไม่ปกติ นำไปสู่ความคิดและวิธีแก้ปัญหาใหม่ ๆ ที่บางทีก็คาดไม่ถึง นอกจากนี้การเข้าสู่สภาวะ Flow State ยังช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งและความยืดหยุ่นทางจิตใจ คุณจะรู้สึกถูกรบกวนโดยสิ่งแวดล้อมน้อยลง สามารถทำงานที่ยากหรือซับซ้อนได้โดยไม่รู้สึกท้อ ผลลัพธ์คือทำงานได้ดีขึ้นทั้งในแง่คุณภาพและปริมาณ
เราจะฝึกตัวเองให้เข้าสู่ Flow State ได้ยังไงบ้าง
การเข้าสู่สภาวะ Flow State ไม่จำเป็นต้องปฏิบัติตามขั้นตอนที่เข้มงวด เพียงแค่ต้องปรับวิธีคิดและจัดการสิ่งแวดล้อมรอบตัว ต่อไปนี้คือเทคนิคง่าย ๆ ที่คุณสามารถฝึกตัวเองเพื่อให้เข้าสู่สภาวะ Flow State ครับ
- รู้จักจังหวะของตัวเอง: สังเกตว่าเวลาไหนของวันที่คุณมีสมาธิดีที่สุด ให้จัดตารางงานสำคัญในช่วงเวลานั้น
- ลดสิ่งรบกวน: ปิดการแจ้งเตือนมือถือ จัดพื้นที่ทำงานให้เรียบง่าย และสร้างขอบเขตชัดเจนกับคนรอบข้าง
- เลือกงานที่ท้าทายแต่ไม่เกินตัว: งานที่ยากเกินไปจะทำให้เครียด งานที่ง่ายเกินไปจะทำให้เบื่อ หาความสมดุลตรงกลางให้เจอ แล้วคุณจะเข้าสู่สภาวะ Flow State ได้แบบไม่รู้ตัว
- เตรียมสภาพจิตใจให้พร้อม: ก่อนเริ่มงาน ลองหายใจลึก ๆ ฝึกสมาธิสั้น ๆ หรือลองเดินยืดเส้นยืดสายเล่นสัก 5 นาที เพื่อให้สมองปลอดโปร่งและพร้อมสำหรับการเข้าสู่โหมดทำงาน
- จัดสรรเวลาให้พอ: อย่าคาดหวังว่าจะเข้าสู่สภาวะ Flow State ได้ใน 5 นาที ควรให้เวลาตัวเองได้จดจ่อกับสิ่งที่กำลังทำจริง ๆ โดยไม่ต้องเร่งรีบ แล้วจิตใจจะค่อย ๆ เข้าสู่สภาวะ Flow State โดยอัตโนมัติ
Flow State คือกระบวนการทางจิตใจที่สามารถฝึกฝนและใช้งานได้จริง ไม่ว่าคุณจะทำอาชีพอะไร แค่เข้าใจและรู้วิธีฝึกฝนก็สามารถขถึงสภาวะนี้ได้ไม่ยาก มันจะกลายเป็นอีกหนึ่งพลังที่ช่วยให้คุณทำงานหรือกิจกรรมที่ชื่นชอบได้อย่างลื่นไหล ไม่เครียด ไม่เบื่อ ทำได้เรื่อย ๆ เพลิน ๆ จนลืมเวลา พร้อมกับประสิทธิภาพและผลลัพธ์ที่ออกมาน่าพอใจ ลองใช้มันให้เป็นแล้วคุณจะพบว่าตัวเองทำอะไรได้มากกว่าที่คิด
